تامین لوازم و اجزای قطعات و تجهیزات جرثقیل سقفی

جرثقیل سقفی (Overhead crane) یکی از انواع پرکاربرد جرثقیل است و ابزاری ست معمولا برای داخل کارگاه که اغلب به صورت یک پل نصب می‌شود و وظیفه ی جابجایی و انتقال بار و وسائل و تجهیزات سنگین را در انبار یا کارگاه به عهده دارد. جرثقیل های سقفی در انواع و مدل‌های مختلفی دسته‌بندی می­‌شوند و هر کدام با توجه به کاربرد و شرایط کارگاه، تجهیزات متفاوتی دارند. در این مقاله به انواع و تجهیزات کلیدی جرثقیل های سقفی می‌پردازیم.

اجزای جرثقیل سقفی

جرثقیل های سقفی فارغ از تفاوت‌های انواع مختلفشان، از بخش ها و اجزای مشترکی تشکیل شده اند که به ترتیب به معرفی و توضیح آنها می پردازیم:

قلاب جرثقیل سقفی

جزئی از جرثقیل که بار، وسیله یا مواد برداشته شده به وسیله ی آن به جرثقیل متصل می­شود و وظیفه گرفتن و نگه داشتن آنها را دارد. قلاب جرثقیل سقفی معمولا از آلیاژهای قوی و مستحکم ساخته می­شود تا احتمال خرابی و سقوط بسیار پایین بیاید.

پل جرثقیل

تیر باربر یا پل که سرتاسر جرثقیل نصب می­شود و در واقع ساختار اصلی جرثقیل است. واگن یا کالسکه ی جرثقیل که حامل قلاب و بالابرنده است، روی پل قرار می گیرد و حرکت می کند. پل می تواند تکی یا دوتایی باشد و معمولا با استیل نورد شده ساخته می­شود. اغلب مقصود از ساخت جرثقیل، ساخت دقیق پل آن و سپس نصب بقیه تاسیسات است.

کالسکه جرثقیل سقفی

کالسکه یا واگن جرثقیل سقفی، بخشی ست که از بالابر پشتیبانی میکند و موتور جرثقیل سقفی روی آن سوار می­شود. این بخش روی پل حرکت می کند و حرکت طولی جرثقیل را انجام می­دهد. همانطور که بالاتر اشاره شد، کالسکه می تواند به دو شکل رونشین باشد به این صورت که چرخ های کالسکه روی ریل پل فیکس می شود و در امتداد آن حرکت می کند (که بیشتر در جرثقیل های دوپل دیده می شود) یا می تواند به صورت آویزان باشد به این شکل که چرخ های کالسکه روی پایین فلنج تیر قرار می گیرد و حرکت می کند.

بالابر جرثقیل سقفی

بالابر یا موتور جرثقیل سقفی داخل واگن قرار می­گیرد و با استفاده از سیم بوکسل یا با زنجیر، قلاب را بالا و پایین می برد. مساله ی مهم در مورد بالابر تامین برق آن است که با یک سیم در مسیر تیر تامین می شود و به صورت منظم با حرکت کالسکه در امتداد تیر، جمع و باز می­شود. البته گاهی بالابر از فشار پنوماتیک جهت حرکت استفاده می­کند.

همچنین این انتقال نیرو از طریق گیربکس هایی که داخل کالسکه تعبیه شده به شکل موثرتر و با بازدهی بسیار بیشتر انجام می شود.

کنترل جرثقیل سقفی

عضو بسیار مهمی از جرثقیل سقفی کنترل آن است که به صورت ریموت رادیویی فرکانس متغیر (VFD) یا به صورت کنترل آویزی از جرثقیل آویزان است تا اپراتور بتواند از دور و بدون حضور در محیط پرخطر جرثقیل، کار را انجام دهد.

شین جرثقیل سقفی

شین یا برق رسان جرثقیل سقفی، پروفیلی حاوی اتصالات برقی است که وظیقه برق رسانی را به عهده دارد. شین ها با توجه به کاربرد و نیاز، جنس و توان انتقال متفاوتی دارند.

وینچ جرثقیل سقفی

وینچ اساسا به وسیله ای گفته می­شود که به صورت اریب (زاویه دار) یا افقی جسمی را می کشد. در جرثقیل های سقفی وینچ از یک پمپ هیدرولیک و قرقره و سیم بکسل تشکیل شده و وظیفه دارد با چرخاندن قرقره بکسل را به دور آن جمع کرده و بار را بالا بیاورد. در واقع مجموعه ی موتور و بالابر جرثقیل را وینچ می گویند.

ضربه گیر جرثقیل سقفی

ضربه گیر یا ترمز جرثقیل سقفی با هدف جذب نیرو و کاهش ضربه ی جرثقیل در دو انتهای تیر نصب می شود و کالسکه یا واگن جرثقیل را در دو سر تیر مهار می کند.

نوارهای هادی و نقشه برق جرثقیل سقفی

اساسا انرژی رسانی به بخش های مختلف جرثقیل سقفی چالش های خودش را دارد. بخشی از این برق رسانی به عهده‌­ی نوارهای هادی در دو سمت تیر جرثقیل است که برق را از ساختمان به جرثقیل منتقل می کنند و نیاز به سیم کشی را نیز از بین می­برند. با این روش، تیر جرثقیل در حرکت طولی خود در هر نقطه ای دسترسی کافی به انرژی مورد نیاز خود خواهد داشت.

ستون جرثقیل

در مواقعی که که سیستم پشتیبانی جرثقیل به دیواره ها یا سقف متصل نشده است، برای پشتیبانی می بایست از ستون هایی استفاده نمود. بلندی ستون ها بستگی به فضای شما دارد و اینکه بالابر شما می تواند تا چه اندازه بالا برود. جرثقیل های شیب دار یک ستون دارند اما جرثقیل های سقفی به اندازه ای ستون دارند تا از بالابر جرثقیل محافظت کنند.

جرثقیل سقفی

برای جرثقیل تعریف مشخص و دقیقی نمی­توان گفت اما به طور ساده، جرثقیل سقفی وسیله ایست برای انتقال و جابجایی وسائل سنگین در سوله و انبار و یا در محیط های باز. قلاب جرثقیل که از تجهیزات مهم جرثقیل است، در بالای جسم سنگین قرار می‌گیرد و با کمک وسائل نگهدارنده جسم را بلند می‌کند و در نهایت به کمک ریل‌ها در جهت مناسب حرکت کرده و به نقطه‌ی مورد نظر می‌رسد.

اولین جرثقیل‌ها احتمالا در مصر باستان و در جریان ساخت اهرام ثلاثه مصر ساخته شدند و در آنها مشابه مکانیزم امروزی از طناب، قرقره و قلاب استفاده می­‌شده است و با کارکرد ساده یا مرکب و با نیروی انسان یا با استفاده از حیوانات، اجسام سنگین و مصالح را به حرکت در می‌آورده‌اند. پس از آن نیز جرثقیل‌ها بیشتر برای ساخت و ساز بناها و یا بیرون کشیدن آب از چاه‌ها استفاده می‌شده است.

جرثقیل‌های سقفی عموما با کاربردهای زیر ساخته و راه‌اندازی می‌­شوند:

• بارگیری و تخلیه قطعات سنگین از وسائل حمل بار
• جابجایی تجهیزات در یک منطقه محدود
• ریختن مواد اولیه در دستگاه در کارخانه‌ها
• کنترل جابجایی قطعات در خط تولید و مونتاژ
• استفاده در بنادر جهت جابجایی کانتینرها در اطراف کشتی

جرثقیل‌های سقفی می­‌توانند باعث دو مزیت بزرگ در مجموعه صنعتی پیرامون خود شوند:

1- ایمنی

جرثقیل‌ها می‌توانند برای جابجایی و انتقال مواد آلوده و سمی در محیط کار استفاده شوند؛ تا به نیروی انسانی آسیب کمتری وارد شود یا مواد خورنده، داغ، شیمیایی و خطرناک را بدون دخالت و حضور انسان و از راه دور جابجا نمایند.

2- بهره‌وری

علاوه بر صرفه‌جویی در مکان و قابلیت گنجایش در فضای کوچکتر و استفاده بهتر از فضا، جرثقیل‌های سقفی کارآیی و سرعت بسیار بالاتری نسبتاً به نیروی کار انسانی در جابجایی وسائل دارند.

مزایای جرثقیل‌های سقفی منحصر به همین موارد نیست و هر کارگاه و واحد تولیدی یا سوله‌ای به فراخور استفاده‌ی خود از این تجهیزات می‌تواند از مزایای متنوع آن بهره‌مند گردد.

اولین جرثقیل سقفی ایران در اوایل سده 1300 توسط یک شرکت انگلیسی به منظور حفاری چاه نفت در مسجد سلیمان در جنوب کشور وارد ایران گردید. این جرثقیل می‌توانست 20 تن بار را جابجا نماید و 90 درجه توان چرخش داشت و توسط موتور احتراق بنزینی نیروی مورد نیاز خود را تأمین می‌کرد.

انواع جرثقیل سقفی

اولین نکته اینست که جرثقیل همه کاره وجود ندارد، بنابراین با توجه به نیاز و محدودیت‌های کارگاه و کسب و کار خود می‌بایست جرثقیل مناسب خود را انتخاب نمایید. در انتخاب باید به این موارد توجه نمایید:

• ساختار و مکانیزم حرکت جرثقیل
• تجهیزات و موادی که می‌خواهید جابجا نمایید.
• ظرفیت مورد احتیاج
• محل نصب
• طول و دهانه‌ی جرثقیل

جرثقیل‌های سقفی معمولاً سه درجه آزادی یا توان حرکت به شش جهت را دارند: بالا و پایین، چپ و راست، عقب و جلو.

این تجهیزات علاوه بر دسته‌بندی ای که در ادامه می‌آید (شکل و مکانیزم)، بر اساس نیروی بالابرنده (دستی، برقی و پنوماتیک) و نوع کارکرد (تک کاره و چند کاره) دسته‌بندی می‌شوند. همچنین برای بالا بردن تجهیزات می‌توان از کابل و بکسل یا از زنجیر جرثقیل سقفی استفاده کرد که هرکدام مزایا و معایب خودش را دارد و برای صنایع مختلفی با محدوده‌های بار مختلف، متغیر است. از نظر نیروی بالابرنده نیز مورد دستی و برقی کاربرد بیشتری دارد و پنوماتیک کمتر استفاده می‌شود. همچنین جرثقیل سقفی می‌تواند بدون گیربکس و تک کاره یا با گیربکس و چندکاره باشد.

شرکت جرثقیل بناگستر مشاور شماست در زمینه ساخت، تعمیر، تهیه و راه‌اندازی انواع جرثقیل‌های کارخانه‌ای و کارگاهی از جمله جرثقیل‌های سقفی مختلف که می‌توانید علاوه بر خرید و راه‌اندازی جرثقیل‌های نو، انواع کارکرده و استوک نیز خریداری نماید.

جرثقیل‌های سقفی هم براساس ساختار و هم بر اساس نوع خدمت و ظرفیت به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:

 جرثقیل های پل دار Girder Crane

جرثقیل‌های پل دار توسط دیواره‌ها و سقف سوله پشتیبانی می‌شوند و دو درجه‌ی آزادی یا دو مسیر حرکتی برای حرکت به نقاط مختلف دارند. یک یا دو تیر فلزی (که پل نامیده می‌شوند) واگن جرثقیل را که حاوی بالابرنده و قلاب است، حرکت می‌دهند.

این جرثقیل‌ها در دو نوع تک پل و دو پل با توجه به هزینه و حجم و وزن بار استفاده می‌شوند. نوع تک پل با یک تیر فلزی هزینه کمتری دارد و واگن و بالابرنده ساده‌تر اما دو پل برای دهانه‌های بزرگتر و مواد سنگینتر کاربرد دارد.

همچنین جرثقیل‌های پل دار با توجه به مکانیزم و شکل قرارگیری واگن به دو نوع آویز و رونشین تقسیم می‌شوند. (که در ادامه‌ی مقاله معرفی خواهند شد. )

یک نمونه جرثقیل دو پل

جرثقیل های ماژولار Modular Crane

در صنایع و محیط های کوچکتر و کاربری های ساده تر از جرثقیل های ماژولار استفاده می­شود. این جرثقیل ها از پایه بلند، چرخ و پل تشکیل می شوند و مقرون به صرفه و اقتصادی هستند.

جرثقیل پردازش Process Crane

معمولا در خطوط تولید و مونتاژ صنایعی مانند خودروسازی، فولاد و کارخانه الوار و سوله­ های بزرگ استفاده می شوند. جرثقیل های پردازش برای مصارف خاص و بارهای سنگین استفاده می­شوند.

جرثقیل پایه دار Gantry Crane

این نوع جرثقیل مشابه جرثقیل پل است با این تفاوت که بجای اتصال به دیواره و سقف سوله، از پایه استفاده می کند و پایه ها روی ریلهایی متصل به سقف یا زمین حرکت می کنند. جرثقیل پایه دار معمولا در محیط هایی استفاده می شود که امکان اتصال به دیواره وجود ندارد همچنین در محیط های باز و اسکله ها یا راه آهن نیز کاربرد دارد.

جرثقیل تک ریل Monorail Crane

این نوع جرثقیل برای محیط هایی استفاده می شود که حرکت بالابرنده و واگن کافیست تنها در یک جهت و یک مسیر تکی باشد و بیشتر در خطوط تولید و مونتاژ دیده می شود.

جرثقیل لبه یا جیب Jib Crane

جرثقیل جیب در دو نوع ستون دار و دیواری (wall mount) هستند و برای مانور و انتقال وسایل در یک محوطه کوچک کاربرد دارند. جرثقیل های جیب اغلب می­توانند چرخش 180 تا 360 درجه را فراهم نمایند و به علت صرفه جویی در فضا، بسیار اقتصادی و ایده آل برای محیط های کوچک هستند.

در پایان ذکر این نکته ضروری ست که ساخت جرثقیل‌های سقفی به واسطه تنوع در مکانیزم و شکل و جنس و سازوکار و ظرفیت، تنوع بسیار بالایی دارند و برای انتخاب جرثقیل مناسب حتما لازم است کاربری و محدودیت های کارگاه خود را بشناسید و سپس انتخاب مناسب را انجام دهید. برای این موضوع می توانید با کارشناسان متخصص و کاربلد جرثقیل بناگستر ارتباط بگیرید و راهنمایی مناسب را دریافت نمایید.