اگر تا کنون مقاله یا نوشته‌ای در مورد جرثقیل‌ها مطالعه کرده باشید، حتماً با کلمات وینچ (winch)، هویست (hoist) و بالابر (lifter) مواجه شده‌اید. شاید در مورد تفاوت وینچ و هویست گیج شده باشید. شاید گمان کنید این کلمات تفاوتی با هم ندارند و حتی آنها را به جای هم استفاده کنید. اصلاً نگران نباشید. در این مقاله تلاش می‌کنیم تفاوت‌ها و شباهت‌های این سه مفهوم در دنیای کشنده‌ها و جرثقیل‌ها را کاملاً روشن نماییم تا پس از این هر کدام در جای درست خود استفاده شوند. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
همچنین در نظر داشته باشید که کارشناسان خبره و پرسابقه جرثقیل بناگستر آماده ارائه هرگونه پیشنهاد، مشاوره یا خدمات به شما هستند. کافی ست با ما تماس بگیرید.
پیش از ادامه‌ی مطلب ذکر این نکته هم ضروری ست که ممکن است در فضای صنعتی و کارگاهی کشور، وینچ با بالابر برابر گرفته شود که چندان هم غیر دقیق نیست، ولی در اینجا تلاش شده تعریف درست و دقیق، کاربرد‌های هر کدام و تفاوت‌های هر کدام با یکدیگر شرح داده شود.
وینچ چیست؟
وینچ دستگاهی است جهت کشیدن (pull) اجسام اغلب به صورت افقی. وینچ اغلب از طناب یا سیم بکسل یا زنجیر (به عنوان منتقل‌کننده نیرو) و یک درام چرخشی افقی ساخته شده است که درام توسط یک موتور (هر جا می‌گوییم موتور منظور ترکیب یک موتور و گیربکس است) چرخیده می‌شود و با چرخش درام طناب یا سیم بکسل به دور درام جمع شده و بار را به سمت خود می‌کشد.
نزدیک‌ترین تجربه به وینچ برای اغلب افراد، وینچ خودرو‌های آفرود است که در جلوی ماشین آفرود خیلی محکم به شاسی متصل شده و با کمک نیروی محرکه ماشین می‌تواند یک بار، خودرو یا نفر را به سمت خود بکشد. وینچ‌ها ابزار‌هایی حیاتی در سفر‌های آفرود هستند.
پیشنیان نیز از سازوکار وینچ (طبعا بدون حضور موتور و به صورت دستی و با درام دسته دار) برای کشیدن اجسام در ساخت و ساز‌ها استفاده می‌کرده‌اند.
وینچ‌ها بر اساس نوع موتور محرکه‌شان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند
- وینچ دستی: که توسط نیروی انسان به کار می‌افتد.
- وینچ موتوری: که از موتور توکار مغناطیسی یا سیم پیچی استفاده می‌کند
- وینچ الکتریکی: که از نیروی برق یا باطری برای حرکت استفاده می‌کند.
- وینچ مکانیکی: که از نیروی مکانیکی سایر ماشین آلات مانند خودرو‌ها استفاده می‌کند.
- وینچ هیدرولیکی: که از یک پمپ هیدرولیکی برای حرکت استفاده می‌کند.
هویست چیست و تفاوت وینچ و هویست در چیست؟
هویست (Hoist) به فارسی معنای بالابرنده دارد و همانند اسمش بر خلاف وینچ که کاربردش اغلب کشش در راستای افقی بود، کاربرد بالابری دارد و به منظور بلند کردن اجسام ساخته می‌شود.
اصلی‌ترین تفاوت وینچ و هویست در سیستم ایمنی و ترمز آنهاست. هویست یا بالابر برخلاف وینچ مکانیزم قرقره آزاد ندارد و برای توقف از ترمز‌های قفل‌کننده استفاده می‌کند که امنیت باری که بلند می‌کند را تأمین می‌کند و مانع از بروز حادثه می‌شود. اما وینچ ترمز‌های دینامیک جهت توقف دارد که ایمنی بسیار کمتری نسبت به هویست دارد. استفاده از وینچ به جای هویست در جرثقیل که وظیفه‌ی بلند کردن دارد، می‌تواند خسارات و جراحات جبران ناپذیری وارد نماید.
اما در صورتی که از ترمز قفل‌کننده استفاده شود می‌تواند از وینچ در بالابر و جرثقیل استفاده نمود و ظرفیت آن را بالا برد.
وینچ در جرثقیل
وینچ سازه‌ای است که با مکانیزم سیم و قرقره کار می‌کند و در صنعت کاربرد فراوانی دارد. وینچ یکی از کارآمدترین سازوکار‌ها در بین انواع جرثقیل‌ها به حساب می‌آید زیرا با استفاده از مکانیزم قرقره مرکب می‌توان مزیت مکانیکی آن را افزایش داد. در جک‌های هیدرولیک با انتقال نیروی پمپ هیدرولیک به موتور هیدرولیک و چرخ دنده اصلی به قرقره یا درام وینچ، حرکت دورانی را در دو جهت فراهم می‌کند و با اتصال سیم کششی به سازه می‌توان به راحتی حرکت خطی را سامان داد. برای افزایش مقاومت کششی در این سیستم از قرقره‌های مرکب استفاده می‌شود. به این معنی که سیم به دو یا چند روش به قلاب متصل می‌شود، این عمل باعث افزایش استحکام می‌شود. به عنوان مثال در جرثقیل 3 تنی قدرت کشش وینچ در حالت عادی (تک لایه) 750 کیلوگرم است و با 4 لایه سیم قدرت کشش 4 برابر و به 3 تن می‌رسد.
آیا می‌توان به جای هویست در جرثقیل از وینچ استفاده نمود؟
همانطور که گفته شد به طور کلی، نه. استفاده از وینچ استاندارد برای بلند کردن بار‌ها از روی زمین خطرناک است، زیرا برای این منظور طراحی نشده است و خطر افتادن بار وجود دارد.
یکی از تفاوت‌های کلیدی بین وینچ‌ها و بالابر‌ها در سیستم ترمز آنها نهفته است:
- وینچ‌ها معمولاً از ترمز‌های دینامیکی استفاده می‌کنند که به طور خاص برای تحمل بارهای غلتشی طراحی شده‌اند، نه بلند کردن بارهای عمودی. چرخ دنده‌های سیستم ترمز دینامیکی هنگام کشیدن بار به طور خودکار قفل می‌شوند، اما بلند کردن وزنه به صورت عمودی می‌تواند قدرت این سیستم را تحت الشعاع قرار دهد و باعث لغزش بار و آسیب بالقوه به چرخ دنده‌ها شود.
- هویست‌ها از ترمز‌های مکانیکی استفاده می‌کنند که به طور خاص برای قفل کردن و تحمل باری که در حال بلند کردن آن هستند طراحی شده‌اند. این سیستم برای بلند کردن عمودی بسیار مناسب‌تر است و بر خلاف وینچ‌ها، اکثر بالابر‌ها دارای محدود‌کننده‌های بار هستند تا از تلاش برای بلند کردن وزنه‌ای که بیشتر از WLL (محدودیت بار کاری) بالابر است جلوگیری کند.
با این حال، همانطور که گفته شد و مطابق معمول برخی از همپوشانی‌ها وجود دارد: برخی از وینچ‌ها برای دو برابر کردن ظرفیت بالابری طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، یک وینچ الکتریکی (موجود در تنظیمات 110 ولت یا 240 ولت) می‌تواند به عنوان یک وینچ با ظرفیت کشش 800 کیلوگرم … یا به عنوان بالابر با ظرفیت بالابری 500 کیلوگرم استفاده شود.
سخن آخر
در نهایت ذکر این نکته ضروری ست که بالابر، وینچ و هویست در ایران اغلب بجای هم به کار می‌روند و به سازوکار بالابری جرثقیل‌ها که روی کالسکه جرثقیل نصب می‌شود در خیلی از مواقع وینچ گفته می‌شود. در این مقاله سعی شد با مفاهیم این سه کلمه بیشتر آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اجزا و ساختار جرثقیل‌های سقفی مقاله ساختار جرثقیل‌های سقفی را ببینید و برای کسب هرگونه اطلاعات و مشاوره در تمام زمینه‌های جرثقیل‌های سقفی با کارشناسان بناگستر تماس حاصل فرمایید.
